“Ik word bang van de titel van jouw boek,” zei mijn dochter. En terecht. Wat een horror moet het zijn, als je zomaar verdwijnt. En wat een horror moet het zijn als het om je kleine dochtertje gaat. De dochter die je probeert te redden, maar die verraden wordt en moederziel alleen aan de nazi’s wordt overgedragen. De achterflap van Het meisje dat verdween bezorgde me al rillingen, dus dit boek moest gelezen worden.
Waar gaat het boek over?
Het meisje dat verdween is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van een Joodse familie uit Lienden; de ‘andere’ familie Frank. Paul en Caroline Stein wonen daar met hun pleegdochter Lotte en willen dolgraag nog een kindje erbij. Als Caroline eindelijk zwanger wordt, hangt de oorlog al dreigend in de lucht.
Ditte wordt geboren op 14 mei, de dag dat Nederland capituleert. De dreiging van de nazi’s wordt steeds groter, en in 1943 ziet het gezin zich genoodzaakt onder te duiken. De boer waar ze terecht kunnen, durft het niet aan de kleine Ditte te verstoppen. Daarom besluiten Paul en Caroline alleen Lotte mee te nemen. Ditte laten ze achter bij hun huishoudster Frieke, in de verwachting dat de Duitsers zo’n klein onschuldig meisje wel met rust zullen laten, en in de hoop haar zo veilig door de oorlog heen te loodsen. Maar het loopt anders. De burgemeester geeft het meisje aan bij de Duitsers en al na anderhalve week wordt ze opgehaald en moederziel alleen op transport gezet naar Westerbork. Van daaruit gaat ze naar Auschwitz, waar ze direct na aankomst wordt vergast.
Wat vond ik van dit boek?
Een zwaar indrukwekkend boek. Wat een afschuwelijk drama overkomt dit gezin. En vermoedelijk zijn zij lang niet de enigen die dit is overkomen. De verschrikkingen van de oorlog dringen bij het lezen van dit boek in alle hevigheid tot je door. Eerst het feit dat je je dochtertje achterlaat in de hoop haar te redden (dát zou ik al niet aankunnen, vrees ik), en dan ook nog zo’n afloop. Het feit dat het ook nog eens niet nodig was, dat die burgemeester haar ook gewoon met rust had kunnen laten, maakt me razend.
Ondanks dat je weet dat het verhaal slecht afloopt, is het boek heel spannend om te lezen. Dat komt deels door de perspectiefwisselingen: het verhaal van Lotte wordt doorspekt met flarden verhaal van Ditte. Het kinderlijke perspectief, de wanhoop die ze voelt als ze merkt dat ze alleen thuis is gelaten, de berusting als ze naar de gaskamers loopt.. het komt echt binnen. Maar ook de paniek en de boosheid van Lotte, als ze ontdekt dat ze zonder Ditte gaan onderduiken. Haar ellende, als ze op straat worden gezet door de boer en hun voeten kapotlopen op zoek naar een nieuw onderduikadres. Haar wanhoop, als ze ontdekt dat er nog niet eens een fotootje van Ditte resteert.
Wat ik ook fijn vind, is dat het werkelijke verhaal achterin het boek ook verteld wordt. Het verhaal van Elly Frank. Dat geeft het boek nog meer lading mee.
Over schrijfster Els Florijn
Toen Els Florijn het verhaal van Elly Frank hoorde, had dat veel impact op haar. Ze ging op zoek naar meer informatie, zag de documentaire ‘De andere familie Frank’ van Andere Tijden en vond informatie over de pastoor die de familie met gevaar voor eigen leven onderdak gaf. Ze besloot deze gegevens te gebruiken als basis voor een boek, waarbij ze de hoofdlijnen in tact hield en daar verder haar eigen verhaal bij verzon. In haar nawoord bij Het meisje dat verdween beschrijft ze ook het ware verhaal van Elly Frank. Ook uit deze beschrijving blijkt dat de burgemeester van Lienden een grote rol speelt: hij vraagt heel braaf een vergunning voor haar verblijf aan bij de SD. Uiteraard liet hun reactie niet lang op zich wachten. De burgemeester wordt hier na de oorlog kort voor geschorst, maar komt er met een niet-openbare berisping vanaf en mag al snel weer aan het werk. Hij wel. Elly komt nooit meer terug.
Aanrader of niet?
Dit boek is een ontzettende aanrader voor iedereen die graag verhalen leest over de Tweede Wereldoorlog. Prachtig geschreven, een indrukwekkend verhaal en gebaseerd op waargebeurde feiten. Een heftig inkijkje in het persoonlijke leed dat de oorlog meebracht voor miljoenen mensen.
Mooie fragmenten
Ze loopt naar beneden, zich vasthoudend aan de leuning, tree voor tree. Haar ogen zijn groot en ze wil niet huilen, maar haar lip begint te trillen. Overal is het donker. En waar is Lotte? Lotte is er altijd. Papa heeft haar naar bed gebracht, maar Lotte was er wel, want ze hoorde haar stem, vaag en vertrouwd van beneden. ‘Lotte?’ zegt ze weer, en als het weer stil blijft, suizelend stil, en donker, begint ze te huilen.
~
‘Het kon niet anders Lotte. Ze heeft bij ons geen ruimte, we kunnen haar toch niet opsluiten? En de boer wilde het niet, hij is bang dat ze ons zal verraden. Het kon écht niet anders, Lotte. En Frieke neemt haar mee. We hebben een briefje voor Frieke achtergelaten.’
~
Nu ziet ze waar die rode kleur vandaan komt: er staan hoge dunne torens en daar komt rook uit en een regen van vuur. Alle mensen kijken ernaar, er wordt over gepraat, mensen beginnen te huilen. Ze begrijpt niet waarom, want het is buiten koud, ze snapt niet dat ze het in de trein zo heet gehad heeft. Het vuur is net het vuur uit hun kachel, het is daar vast lekker warm.
Mijn cijfer: 9
Els Florijn – Het meisje dat verdween
Uitgeverij Mozaïek | 2010 | 978 90 239 9357 5
Genre: roman, WO2
Wil je dit boek ook lezen? Het meisje dat verdween is te koop bij Bol.com*
