Het onvolprezen Taalvoutjes plaatste een tijdje geleden een leuke poll op hun Facebook-account. De vraag was wat je ergerlijker vindt: een tekst met te veel of juist te weinig leestekens. Een enorme hoeveelheid mensen blijkt zich te ergeren aan een tekst met te weinig leestekens. Natuurlijk zegt dat wat over de mensen die reageren op de poll. Maar in mijn ogen zegt het gebruik van leestekens ook heel veel over de schrijver.
Tekst zonder leestekens geeft ademnood
Eerlijk is eerlijk: het voorbeeld is vrij extreem. In de voorbeeldtekst is werkelijk geen punt of komma te bekennen en hij bulkt ook nog eens van de spelfouten. Om deze tekst te begrijpen moet je je er flink op concentreren. Gezien de spelfouten haak ik al in de eerste zin af; concentreren is voor mij onmogelijk. Dappere doorlezers raken waarschijnlijk al snel buiten adem, want de tekst bevat geen enkele adempauze in de vorm van een punt of komma. Veel van de poll-deelnemers klagen inderdaad dat ze het Spaans benauwd krijgen bij het lezen van deze tekst.
Schreeuwerige uitroeptekens
De tekst met te veel leestekens is ook niet vrij van fouten (verkoopt hij nou DIY-gehaakte huispakken?) maar in ieder geval te begrijpen. Ja, de uitroeptekens zijn schreeuwerig. Nee, het leest niet fijn. Maar ik snap wel wat hij wil zeggen. De boodschap komt over, en dat is toch wel het minimale dat een tekst moet bereiken.
Hoewel de uitroepteken-haters dus zwaar in de minderheid zijn, is dit nog geen vrijbrief om vanaf nu overal uitroeptekens toe te voegen aan je teksten. Pas daarmee op!!! Veel copywriters en websites waarschuwen voor het gebruiken van uitroeptekens. Uitroeptekens staan volgens deze bronnen gelijk aan schreeuwen. NET ALS HOOFDLETTERS. En dat doe je niet in een tekst! Want dat doe je ook niet als je tegen iemand praat!
Afijn, je snapt het punt. Zo niet, lees dan nog even dit artikel van Aartjan van Erkel of ontdek wat de Britse overheid tegen het uitroepteken heeft.
Leestekens weerspiegelen je persoonlijkheid
Ik denk zelf iets genuanceerder over die uitroeptekens. Ja, als iemand drie uitroeptekens achter zijn woorden zet, voelt dat voor mij ook als schreeuwen. In een geschreven tekst voelt dat raar!!! (zie je wel?).
Maar af en toe een uitroeptekentje vind ik zelf niet storend. Sterker nog, ik vind het wel leuk. Het straalt enthousiasme uit, vrolijkheid, betrokkenheid bij het onderwerp. Je snapt het al, ik plaats zelf regelmatig een uitroeptekentje achter mijn zinnen!
Dat gaat soms bijna automatisch. Bij websiteteksten die ik schrijf voor mijn klanten, schrap ik voor het aanleveren, bij het nalezen van de tekst, altijd nog een paar uitroeptekentjes waarmee ik in mijn enthousiasme iets te gul ben geweest.
Een uitroepteken straalt enthousiasme uit
Maar bij mijn eigen website laat ik ze lekker staan. Ze passen bij mij. Ze laten je mijn persoonlijkheid zien, zonder dat je mij persoonlijk kent. Dat is in mijn ogen een belangrijk kenmerk van een goede tekst: hij moet duidelijk maken wie de afzender is. Je klant wil zaken doen met jou en wil je via je tekst beter leren kennen.
Heb je bij het lezen van mijn tekst over tekstchecks het idee dat ik tegen je schreeuw? Dan bied ik je bij deze mijn excuses aan. Maar dan ben ik misschien ook niet de juiste copywriter voor jou. Want hoewel ik ervan overtuigd ben dat ik ook voor jou goede teksten kan schrijven (zónder uitroeptekens), wil ik ook graag dat onze persoonlijkheden klikken. Vind je mijn uitroeptekens te schreeuwerig, dan matchen we wellicht niet zo goed met elkaar. Word je vrolijk als je mijn teksten leest? Klik!
Een gebrek aan leestekens straalt slordigheid uit
Ook door weinig leestekens te gebruiken toon je iemand een glimp van je persoonlijkheid. Geen uitroepteken te zien? Vast een rustig, wellicht wat introvert persoon. Misschien ook vrij zakelijk? Het hoeft zeker niet negatief te zijn, begrijp me niet verkeerd. Als je een copywriter inschakelt voor je teksten, is het vooral van belang dat hij of zij met jóuw stem vertelt. De tone-of-voice van je tekst moet aansluiten bij jou of je bedrijf.
Het wordt echter anders als er té weinig leestekens in de tekst staan. Zonder punten en komma’s wordt een tekst één lange brij die niemand wil lezen. Dan straal je geen rust uit, maar slordigheid en achteloosheid. Die tekst kon je blijkbaar niet veel schelen: die indruk kun je wekken. Dat hoeft natuurlijk niet zo te zijn (misschien heb je gewoon niet zo’n goed taalgevoel of ben je dyslectisch), maar dat gevoel zullen veel mensen dan wel krijgen bij het lezen van jouw tekst. Wil je dit voorkomen, laat je teksten dan schrijven of in ieder geval nakijken door een copywriter of eindredacteur. Bijvoorbeeld door mij ????.
Geniet, maar straal met mate
Dat is wat mij betreft de belangrijkste conclusie. Te weinig leestekens gebruiken leidt bij je lezers tot ergernis en ademnood. Aan te veel leestekens storen mensen zich ook. Te veel komma’s maken je tekst onrustig, te veel punten maken je tekst kortaf of kinderachtig en te veel uitroeptekens zijn bij veel mensen een doorn in het oog. Zoals Thijs van D. poëtisch opmerkt in een reactie op de Taalvoutjespoll: “Teveel uitroeptekens komt bij me over als een holle vaten-pleidooi van aandachtsgeile minkukels.” Daar moest ik hard om lachen, dus die spelfoutjes zien we maar door de vingers ????.
Ik sluit me graag aan bij taalkundige Rutger Kiezebrink, die in Editie NL adviseert spaarzaam te zijn met uitroeptekens: “[…] het is het enige leesteken waarmee je extra nadruk kunt leggen op een woord of een zin. Als je er te gretig mee bent, dan is het effect minder.”
Zoals ik al zei: geniet, maar straal met mate.
